ကိုကြီးဇော် ( မုန်တိုင်း )

ေကဵးဇူးေတာ္ရႀင္ မဟာစည္ဆရာေတာ္ဘုရား႒ကီး၏ ဇာတိေဴမကား အေလာင္းဘုရားဦးေအာင္ေဇယဵ တည္ခဲႛသည္ႛ ေရၿဘို႓မိႂႚ၏ အရံေကဵးရၾာတစ္ရၾာဴဖစ္ေသာ ဆိပ္ခၾန္ရၾာ႒ကီးဴဖစ္သည္။ ၁၂၆၆ ခုႎႀစ္၊ ဒုတိယ ဝၝဆိုလဴပည္ႛေကဵာ္ (၃) ရက္၊ (၂၉-၇-၁၉၀၄) ေသာဳကာေနႛ နံနက္(၃)နာရီတၾင္ ဖၾားဴမင္သည္။ ခမည္းေတာ္ႎႀင္ႛမယ္ေတာ္မႀာ ဦးကံေတာ္-ေဒၞအုပ္ဴဖစ္သည္။ ေမၾးခဵင္း (၇)ေယာက္တၾင္ ဒုတိယေဴမာက္သားဴဖစ္သည္။ ငယ္နာမည္မႀာေမာင္သၾင္ဴဖစ္သည္။

(၆)ႎႀစ္သားအရၾယ္တၾင္ ရၾာဘုန္း႒ကီးေကဵာင္းတၾင္ စာေပစတင္သင္ဳကားသည္။ (၁၂)ႎႀစ္အရၾယ္တၾင္ ငယ္ဆရာ ပဵဥ္းမနား ေကဵာင္းဘုန္း႒ကီး ဦးအာဒိစၤထံ ရႀင္သာမေဏဴပႂသည္။ "ရႀင္ေသာဘန" ဘၾဲႛရသည္။

ရႀင္သာမေဏဘဝမႀာပင္ ဆရာေတာ္ဦးအာစာရထံတၾင္ သဒၬတၨေဘဒစိႎၨာ ေခၞ သဒၬၝငယ္ကဵမ္းကို သင္ယူသည္။ သူ႒ကီး ေကဵာင္းဆရာေတာ္ဦးပရမထံတၾင္ ပရိယတၨိဆိုင္ရာကဵမ္းဂန္မဵား ဆက္လက္သင္ယူသည္။ ဋီကာေကဵာ္ ကိုႎႁတ္တိုက္ရသည္၊ အဴခားစာသင္သားမဵားကိုပင္ ပိုႛခဵႎိုင္သည္။ ခက္ခဲလႀေသာ ဂဏဂမီႝရေခၞ ဂဏန္းစာအုပ္႒ကီး ကိုမိမိဘာသာေလႛလာတတ္ ေဴမာက္သည္။

ရဟန္းဘဝသိုႛေရာက္ရႀိဴခင္း

အသက္(၁၉)ႎႀစ္ေကဵာ္ေသာအခၝ ၁၂၈၅-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဴပည္ႛေကဵာ္(၄)ရက္ (၂၆-၁၁-၂၃)(တနလႆာ)ေနႛတၾင္ အင္ဳကင္းေတာတိုက္ဗဒၭသိမ္ေတာ္၌ မဟာဗိုလ္ဂိုဏ္းခဵႂပ္ဆရာေတာ္၊ သုေမဓာဆရာေတာ္ဘုရား႒ကီး၊ အရႀင္နိမၳလ မေထရ္ကို ဥပဇၤဵာယ္ဴပႂဆရာေတာ္ဦးပရမပၝဝင္ေသာ ကမၳဝၝစာဆရာေတာ္မဵား၏ခဵီးေဴမႀာက္မႁဴဖင္ႛ ရဟန္းအဴဖစ္ သိုႚေရာက္သည္။ပရိယတ္၊ပဋိပတ္ႎႀစ္ရပ္ဆည္းပူးေလ့လာသင္ယူသည္၊ ရဟန္းဴဖစ္႓ပီး(၄)လတၾင္ ရုကၡမူဓုတၾင္၊ ပိၸ ပၝတိကဓုတင္၊ ဧကာသနိ ကဓုတင္၊ ပတၨပိုဏ္ဓုတင္မဵားေဆာက္တည္ေတာ္မူသည္။

၁၂၈၆-ခုႎႀစ္၊ ရဟန္းဝၝ မရမီက အစိုးရပထမငယ္တန္း၊ ၁၂၈၈-ခုႎႀစ္တၾင္ ပဌမလတ္တန္း၊ ၁၂၈၉-ခုႎႀစ္တၾင္ ပႉမ႒ကီး တန္းေအာင္ေတာ္မူသည္။ (၁၂၈၇-ခုႎႀစ္တၾင္ ခရီးထၾက္ေနသဴဖင္ႛစာေမးပၾဲမဝင္ခဲႛ) ၁၂၉၀ ဴပည္ႛႎႀစ္တၾင္ မႎၨေလး ရတနာပံု႓မိႂႚေတာ္သိုႚ႔ကေရာက္၍ ထင္ရႀားေသာဆရာေတာ္႒ကီးမဵားဴဖစ္ေသာ ခဵမ္းသာ႒ကီး ဆရာေတာ္ဦးလကၡဏာ၊ ေတာင္သမန္ခင္မကန္ တိုက္သစ္ဆရာေတာ္ဦးဣႎၬဝံသာဘိဝံသထံတၾင္ စာေပကဵမ္းဂန္မဵားဆက္လက္သင္ယူ ဆည္းပူးသည္။
၁၃၀၃-ခုႎႀစ္၊ စာခဵတန္းစာေမးပၾဲေဴဖဆိုရာ (၉)ကဵမ္းရႀိသည္ႛအနက္ (၈)ကဵမ္းဂုဏ္ထူးဴဖင္ႛ ေအာင္သဴဖင္ႛ သာသနဓဇ သိရီပဝရ ဓမၳာစရိယဘၾဲႛတံဆိပ္ရေတာ္မူသည္။

၁၂၉၁-ခုႎႀစ္တၾင္ ေမာ္လ႓မိႂင္ ေတာင္ဝိုင္းေလးဆရာေတာ္႒ကီး ဆင္ႛေခၞမႁအရ ေတာင္ဝိုင္းေလးသိုႛ႔က၍ စာေပပိုႛခဵ သင္ဳကားေပးသည္။ ေတာင္ဝိုင္းေလးတၾင္ စာသင္ဳကားပိုႛခဵစဥ္ ကိုယ္တိုင္လည္း မဟာသတိပႉာနသုတ္၊ အႉကထာ၊ ဋီကာတိုႛကိုေလႚ လာဆည္းပူးသည္။

၁၂၉၃-ခုႎႀစ္၊ ဴပာသိုလဴပည္ႛေကဵာ္(၇)ရက္တၾင္ ဆရာေတာ္႒ကီးထံခၾင္ႛပန္၍ ေတာထၾက္တရားရႀာ ခရီးထၾက္ခဲ့သည္။ ေတာေတာင္ခရီးဳကမ္းတရားရႀာထၾက္ရာတၾင္ဝတၫႂေငၾမေဆာင္၊ ေငၾအလႀႃမခံဘိနပ္မပၝသဃႆန္း (၃)ထည္ သပိတ္ႎႀင္ႛ ပရိကၡရာရႀစ္ပၝးသာ သယ္ေဆာင္ေတာ္မူသည္။ ၁၂၉၃-ခု၊ တေပၝင္းလဆန္း(၅) ရက္ေနႛတၾင္ သတိပႉာန္ ဝိပႍနာ အလုပ္တၾင္ထင္ရႀား ေကဵာ္ဳကားလႀေသာ သထံု႓မိႂႚ မင္းကၾန္းေဇတဝန္ ဆရာေတာ္ဘုရား႒ကီးထံသိုႛ ဆိုက္ေရာက္ သည္။ ေရာက္သည္ႎႀင္ႛ ရက္မဆိုင္းဘဲ ကမၳႉာန္းတရားေတာင္း၍ စတင္အား ထုတ္ေတာ္မူသည္။

တရားအားထုတ္၍ (၄) လအခဵိန္တၾင္ ေတာင္ဝိုင္းေလးဆရာေတာ္႒ကီး မကဵန္းမာ၍ ၁၂၉၄-ခုႎႀစ္၊ ဝၝဆိုလဆန္း (၈)ရက္ေနႛတၾင္ေတာင္ဝိုင္းေလးသိုႛ ဴပန္႔ကရသည္။ ဆရာေတာ္႒ကီးဴပန္လၾန္ေတာ္မူ၍ ေကဵာင္းေစာင္ႛအဴဖစ္ တာဝန္ ယူ႓ပီးစာသင္သားမဵားအား စာေပပုိႛခဵသင္ဳကားေပး႓ပီးမိမိကိုယ္တုိင္မူ ဝိပႍနာမဵားဆက္လက္ရႀုမႀတ္ပၾားမဵားအား ထုတ္သည္။

၁၃၀၀ ဴပည္ႛႎႀစ္တၾင္ဆိပ္ခၾန္သိုႛ ေခတၨဴပန္႔က႓ပီး ပၾဲဦးထၾက္ သတိပႉာန္ ဝိပႍနာအလုပ္ေပးတရားေဟာဳကား၍ တရားအားထုတ္သူမဵားကို တရားဴပသေပးေတာ္မူသည္။ တရားအားထုတ္သူ (၃)ဦးရႀိသည္။ တရားအား ထုတ္သူ မဵား အဴပင္းအထန္ အားထုတ္ဳကသည္။ မဳကာမီမႀာပင္ ဝိပႍနာတရားထူးမဵားကိုယ္ေတၾႛ ေတၾႛဴမင္ဳကရသည္။

ဒုတိယကမာႝစစ္႒ကီးေဳကာင္ႚ ၁၃၀၃-ခုႎႀစ္တၾင္ပင္ ဆိပ္ခၾန္ရၾာသိုႛဴပန္႔ကေရာက္ေတာ္မူ႓ပီး ဝိပႍနာတရားမဵား ေဟာဳကား၍ လက္ေတၾႛတရားအားထုတ္နည္းဴပသေတာ္မူသည္။ တရားအားထုတ္ဳကေသာ ဥပသကာတုိႛ၏ ေတာင္းပန္ေလဵာက္ထားမႁေဳကာင္ႛ ဥာဏ္အႎုအလတ္-အရင္ႛပုဂၢိႂလ္တုိႛအားလံုးႎႀင္ႛ သင္ႛေလဵာ္ေသာဝိပႍနာ ရႁနည္းကဵမ္း႒ကီးကို စီရင္ေရးသားေတာ္မူပၝသည္။ စာမဵက္ႎႀာ (၈၀၀) ေကဵာ္ရႀိေသာ ဝိပႍနာရႁနည္းကဵမ္း႒ကီး ႎႀစ္တၾဲကို စစ္႒ကီးကာလအတၾင္း(၇)လႎႀင့္အ႓ပီး စီရင္ေရးသား႓ပီးစီးသည္။ ပဋိပတၨိသာသနာ သတိပႉာန္ ဝိပႍနာ ရႁနည္းမဵားတၾင္ အလၾန္ခိုင္ခန္ႛေသာသမိုင္းဝင္ကဵမ္း႒ကီးဴဖစ္သည္။

ေရၿဘုိ႓မိႂႚနယ္၊ ဆိပ္ခၾန္ရၾာ၊ အင္ဳကင္းေတာေကဵာင္းတုိက္႒ကီး၏ အဝင္ဝ၌ အလၾန္႒ကီးမားေသာ ကုကၺႂပင္႒ကီး ေလဴပင္းဒဏ္ေဳကာင္ႛ လဲကဵေသာအခၝယင္း ကုကၺႂပင္႒ကီး၏ ပင္စည္မႀာ အတၾင္း၌ အသားမရႀိအေခၝင္း ဴဖစ္လ႖က္ ရႀိ၏။ စည္႒ကီးဴပႂလုပ္ရန္ အဆင္သင္ႛလ႖က္ရႀိ၏။ ပင္စည္႒ကီးကို ဴဖတ္ထၾင္းလ႖က္ သားေရတုိႛဴဖင္ႛဳကက္ကာ ႒ကီးမားေသာ စည္႒ကီးဴပႂလုပ္ထားရႀိ႓ပီး အရႀင္ေသာဘန တရားေဟာကာနီး၌ စည္႒ကီးကိုတီးေစ၍ ပရိသတ္စုေဝး ေစသည္။ ထိုစည္ကိုအေဳကာင္းဴပႂ၍ ထိုစည္႒ကီးရႀိေသာ ေကဵာင္းတုိက္ကို မဟာစည္ေကဵာင္းတိုက္၊ ထိုေကဵာင္းတိုက္ ၌ သီတင္းသံုး၍ တရားေဟာေသာဆရာေတာ္ကို မဟာစည္ဆရာေတာ္ဟု ဘၾဲႛေတာ္ဴဖစ္ေပၞခဲ့သည္။ ထိုစည္႒ကီး ကားဆိပ္ခၾန္ရၾာ မဟာစည္ေကဵာင္းတိုက္၌ ယေနႛတိုင္တည္ရႀိပၝသည္။

၁၉၄၇-ခုႎႀစ္တၾင္ ဖၾဲႚစည္းတည္ေထာင္ေသာ ဗုဒၭသာသနာႎုဂၢဟ အဖၾဲႚခဵႂပ္တၾင္ ကိုးကၾယ္သာသနာဴပႂရန္အတၾက္ ပရိယတ္ပ ဋိပတ္ စၾယ္စံုရ ဆရာေတာ္တစ္ပၝးရႀာေဖၾရာ ဆိပ္ခၾန္ရၾာ မဟာစည္ေကဵာင္းေတာ္မႀ ဆရာေတာ္ ဦးေသာဘနသည္ ပရိယတ္ ပဋိပတ္ စၾယ္စံုက႗မ္းကဵင္ေတာ္မူသည္ဟု သတင္းရရႀိသဴဖင္ႛ ဥကၺႉ႒ကီး ဆာဦးသၾင္က ဆရာေတာ္အား စစ္ကိုင္းေတာင္သမိ ေဒၭၝဒယေခဵာင္သိုႛပင့္၍ တရားနာ႓ပီးေလ့လာအကဲခတ္ရာ ေကဵာ္ဳကားသည္ႛ အတိုင္း မႀန္ကန္သဴဖင့္ ႎိုင္ငံေတာ္ဝန္႒ကီးခဵႂပ္အား ဆရာေတာ္ဘုရား႒ကီးကို ရန္ကုန္သိုႛပင့္ေဆာင္ေပးရန္ ေမတၨာ ရပ္ခံသည္။ ႎိုင္ငံေတာ္ဝန္႒ကီးခဵႂပ္ကိုယ္တိုင္သၾားေရာက္၍ ရန္ကုန္သာသနာ့ရိပ္သာသိုႛ ၁၃၁၁-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္း လဴပည္ႛေကဵာ္(၆) ရက္ေနႛတၾင္ ပင့္ေဆာင္ခဲ့သည္။ မဟာစည္ဆရာေတာ္ ဘုရား႒ကီးသည္ သာသနာ့ရိပ္သာတၾင္ ၁၃၁၁-ခု၊ နတ္ေတာ္လဴပည္ႛ (၄-၁၂-၄၉) ေနႛမႀစ၍ ဓမၳစဳကာ တရားေတာ္ကိုေဟာ ဳကားကာ ရိပ္သာဖၾင္ႛလႀစ္ေတာ္မူ သည္။ ဝိပႍနာ အလုပ္ေပးတရားကိုနာယူကဵင့္သံုးသူ ေယာဂီ(၂၅) ဦးမႀ စတင္ခဲ့သည္။